Wednesday 8 January 2014

सूक्त - 67

[ऋषि- अयास्य आङ्गिरस । देवता- बृहस्पति । छन्द- त्रिष्टुप् ।]

9508
इमां धियं सप्तशीर्ष्णीं पिता न ऋतप्रजातां बृहतीमविन्दत् ।
तुरीयं स्विज्जनयद्विश्वजन्योSयास्य उक्थमिन्द्राय शंसन्॥1॥

ऋषि  ने  मन्त्रों  की  रचना  की  जो सत्य-भूमि में उपजा है ।
जन-कल्याण निहित है इसमें इसीलिए ऋषि ने सिरजा है॥1॥

9509
ऋतं शंसन्त ऋजु दीध्याना दिवस्पुत्रासो असुरस्य वीरा: ।
विप्रं पदमङ्गिरसो दधाना यज्ञस्य धाम प्रथमं मनन्त॥2॥

ज्ञान-कर्म और सत्य सिखाते पावन-पथ पर ही चलते हैं ।
ऋषि पर-हित में रत रहते हैं वे सत्कर्म सतत करते हैं॥2॥

9510
हंसैरिव सखिभिर्वावदद्भिरश्मन्मयानि नहना व्यस्यन्  ।
बृहस्पतिरभिकनिक्रदद्गा उत प्रास्तौदुच्च विद्वॉ अगायत्॥3॥

मधुर-वचन की अद्भुत-महिमा सज्जन की होती मीठी बोली।
समवेत-स्वरों में सब गाते हैं फिर करते हैं सभी ठिठोली॥3॥

9511
अवो द्वाभ्यां पर एकया गा गुहा तिष्ठन्तीरनृतस्य सेतौ ।
बृहस्पतिस्तमसि ज्योतिरिच्छन्नुदुस्त्रा आकर्वि हि तिस्त्र आवः॥4॥

परा-पश्यन्ती और मध्यमा दिव्य वाक्-दर्शन करवाओ ।
हे प्रभु तम से हमें उबारो उजियारे पथ-पर पहुँचाओ॥4॥

9512
विभिद्या पुरं शयथेमपाचीं निस्त्रीणि साकमुदधेरकृन्तत् ।
बृहस्पतिरुषसं सूर्यं गामर्कं विवेद स्तनयन्निव द्यौः ॥5॥

हे प्रभु भव-बन्धन तुम काटो ज्ञान-ज्योति तुम दिखलाओ।
जीवन  यह  सार्थक  हो जाए ऐसी कोई जुगत बताओ ॥5॥

9513
इन्द्रो  वलं  रक्षितारं  दुघानां  करेणेव  वि  चकर्ता  रवेण ।
स्वेदाञ्जिभिराशिरमिच्छमानोSरोदयत्पणिमा गा अमुष्णात्॥6॥

आदित्य - देव आलोक - प्रदाता पावस को प्रेरित करता है ।
बरसात सुहानी तब होती है मानव सुख अनुभव करता है ॥6॥

9514
स ईं सत्येभिः सखिभिः शुचद्भिर्गोधायसं वि धनसैरदर्दः ।
ब्रह्मणस्पतिर्वृषभिर्वराहैर्घर्मस्वेदेभिर्द्रविणं     व्यानट् ॥7॥

प्रकृति-नटी की क्षमता अद्भुत चुप-चुप चलता कार्य-कलाप ।
होती नहीं खबर पर वह तो कुछ-कुछ करती है चुपचाप ॥7॥

9515
ते सत्येन मनसा गोपतिं गा इयानास इषणयन्त धीभिः ।
बृहस्पतिर्मिथो अवद्यपेभिरुदुस्त्रिया असृजत स्वयुग्भिः॥8॥

आदित्य-देव का अभिवादन है करते हैं उनका गुण-गान।
जीवन के आलोक तुम्हीं हो करो अनुग्रह दयानिधान ॥8॥

9516
तं वर्धयन्तो मतिभिः शिवाभिः सिहमिव नानदतं सधस्थे ।
बृहस्पतिं वृषणं शूरसातौ भरेभरे अनु मदेम जिष्णुम् ॥9॥

सिह-सम मेघ गरजते नभ में फिर होती सुखकर बरसात ।
तुम सबका कल्याण करो प्रभु करें प्रणाम सभी दिन-रात॥9॥

9517
यदा   वाजमसनद्विश्वरुपमा   द्यामरुक्षदुत्तराणि   सद्म ।
बृहस्पतिं वृषणं वर्धयन्तो नाना सन्तो बिभ्रतो ज्योतिरासा॥10॥

आदित्य - देवता  जल  देते  हैं  जिससे  मिलता है धन-धान ।
हे प्रभु सब हों सुखी यहॉ पर सबको देना यश-वैभव-दान॥10॥

9518
सत्यामाशिसषं  कृणुता  वयोधै  कीरिं  चिद्धय्वथ स्वेभिरेवैः ।
पश्चा मृधो अप भवन्तु विश्वास्तद्रोदसी शृणुतं विश्वमिन्वे॥11॥

अन्न - शाक  भर-पूर  मिले  प्रभु  यही  प्रार्थना हम करते हैं ।
सभी  सुखी  हों  सभी  निरोगी  बारम्बार  यही कहते हैं ॥11॥

9519
इन्द्रो  मह्ना  महतो  अर्णवस्य  वि  मूर्धानमभिनदर्बुदस्य ।
अहन्नहिमरिणात्सप्त सिन्धून्देवैर्द्यावापृथिवी प्रावतं नः॥12॥

शस्य - श्यामला  पावन - वसुधा हम सब जीवों की जननी है ।
मेघदेव तुम जल बरसाना यह धरणी जीवन की तरणी है॥12॥          

     

2 comments:

  1. शस्य - श्यामला पावन - वसुधा हम सब जीवों की जननी है ।
    मेघदेव तुम जल बरसाना यह धरणी जीवन की तरणी है॥12॥

    धरा और बादल का नाता कितना पुराना है

    ReplyDelete
  2. ऋषियों ने जन कल्याण में जीवन खपा दिया, उन्हें नमन।

    ReplyDelete